Nou dwe reflechi by BOOMBA LIBERTAIRE

 Paryaj Pam : Ant espwa ak pratik swisidè ann Ayiti

Pa Boomba Libertaire, Doktè Kiltirèl la

Telefòn : +509 4329 1771

Li pa gen sekrè ankò , bò kote "Borlettes" ki gaye nan tout kwen peyi a, konsidere kòm yon sous revni pou anpil tijèn, gen "Paryaj Pam" ki, depi kèk tan, fin pran tout atansyon nan tout peyi a. Pou rapèl, "Paryaj Pam" se yon konpayi jwèt aza kote yo tire ekip ki genyen yo dapre kèk lod ak anpil lòt jwèt ankò . Jwèt sa a, ki sanble inosan, kraze fanatism espòtif la paske moun ki jwe yo pito parye sou ekip ki gen pi gwo chans yo, sou jwè yo renmen yo, oswa sou ekip ki sanble favori yo.

Yon prezans ki pa ka inyore

Prezans "Paryaj Pam" nan prèske tout vil nan peyi a remakab : yon ti kay kote gen yon televizyon ki montre plizyè match (foutbòl, baskètbòl, tenis, volebòl, hockey, handbòl, elatriye), yon vantilatè, ploge elektrik pou kliyan ka rechaje telefòn yo, yon espas pou fè rechaj kont yo, ak yon lòt kote yo ka fè tikè yo.

Chak jou, anpil jèn anvayi kote sa yo. Gen kèk ki kole nan ekran telefòn yo pandan y ap swiv rezilta match yo te parye sou yo, oswa kouri fè lòt parye apre yo fin rechaje kont yo. Gen lòt ki foule devan kesye yo pou soumèt tikè yo.

Yon jenerasyon jèn ki adikte.

"Paryaj Pam" tounen sijè prensipal nan diskisyon pami jèn yo. Yo pa enterese tèlman enterese ak anyen ankò . Pandan tout jounen, ou ka tande yo plenyen : "Monchè, yon sèl ekip ki boule m wi", pandan yo toujou kenbe espwa yon jou chans ap souri ba yo.

Chrislen, youn nan patisipan yo, pataje opinyon li :

> "Nou konnen chans pou genyen nan Paryaj Pam piti anpil, sitou pou nou menm ki pa gen ase lajan pou parye gwo sou yon sèl ekip. Nou oblije chwazi plizyè ekip, sa ki fè li pi difisil, paske si yon sèl pèdi, tout bagay fini. Men èske nou gen chwa? Sitiyasyon sosyo-ekonomik peyi a fòse nou pran wout sa a."

Pou Aliyon sitiyasyon an pote plis kòlè ak fristrasyon :

> "Paryaj Pam se yon volèri! Sèlman moun ki pa wont oswa vòlè ki ta dwe jwe li," li deklare avèk kòlè. Men, li rekonèt li pa ka sispann jwe, li konpare jwèt la ak yon dwòg.

Yon enpak sosyal ak sikolojik ki fò

Rastiniak dekri fenomèn sa a kòm yon fleyo :

> "Jiskaprezan, pa gen lòt jwèt ki te afekte jenerasyon jèn Ayiti a ak tèlman entansite. Jwèt sa a pran tan nou epi li gravman afekte edikasyon an. Apre yon defèt, moun santi yo dekouraje sikolojikman ak moralman."

Sepandan, gen kèk moun ki wè aspè pozitif nan li. Jean Louis Butley, yon ansyen etidyan, fè remake :

> "Youn nan bon aspè Paryaj Pam  li ankouraje yon fòm fratènite epi li diminye inegalite sosyal, paske tout moun enplike san distenksyon."

Yon repons ki nesesè nan men otorite yo

Majorite moun ki jwe nan "Paryaj Pam" pa fè li ak pasyon, men pito ak espwa ke lavi yo pral amelyore. Men, malgre tout efò yo, yo rete nan mizè. Devant sitiyasyon sa a, èske otorite yo pa dwe entèvni? Èske pa tan pou yo etabli yon sistèm ki ka ede jèn yo antre nan mache travay la?

San retire jwèt aza yo nèt, li ta enpòtan pou limite efè negatif yo sou lavi Ayisyen yo. Jan yo toujou di : "Twòp nan tout bagay fè mal."